«Έκκληση σε όλα τα επαγγελματικά και εργατικά συνδικάτα», Αρχεία της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας, 1η Φλεβάρη 1886
Οι αναρχικές ρίζες της Πρωτομαγιάς
Πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν γιατί η Πρωτομαγιά έγινε Διεθνής Ημέρα Εργαζομένων και γιατί πρέπει ακόμα να τη γιορτάζουμε. Όλα άρχισαν πριν από έναν αιώνα όταν η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργαζομένων ενέκρινε ένα ιστορικό ψήφισμα που διακήρυξε ότι «οκτώ ώρες θα αποτελούν τη νόμιμη εργασία μιας ημέρας από την 1η Μαΐου 1886 και μετά».Τους μήνες πριν από αυτή την ημερομηνία χιλιάδες εργάτες συμμετείχαν στον αγώνα για μικρότερο ωράριο. Ειδικευμένοι και ανειδίκευτοι, μαύροι και άσπροι, άνδρες και γυναίκες, ντόπιοι και μετανάστες όλοι ενώθηκαν.
Σικάγο
Στο Σικάγο μόνο, 400.000 συμμετείχαν στην απεργία. Μια εφημερίδα της πόλης ανέφερε ότι «καθόλου καπνός δεν έβγαινε από τις ψηλές καπνοδόχους των εργοστασίων και των μύλων, και τα πράγματα είχαν σαββατιάτικη μορφή». Αυτό ήταν το κύριο κέντρο της αναταραχής, και εδώ οι αναρχικοί ήταν στην πρώτη γραμμή του εργατικού κινήματος. Σε ένα μεγάλο βαθμό, λόγω των δραστηριοτήτων τους το Σικάγο έγινε ένα σημαντικό συνδικαλιστικό κέντρο και είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στο κίνημα του 8ωρου.Όταν την Πρωτομαγιά του 1886, οι απεργίες για το 8ωρο συντάρασσαν τη πόλη, το μισό του εργατικού δυναμικού στο McCormick Harvester Co. μπήκε στον αγώνα. Δύο μέρες αργότερα μια μαζική συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε από 6.000 μέλη του «Σωματείου lumber shovers» που είχε μπει στον αγώνα επίσης. Η συγκέντρωση οργάνωθηκε μόνο σε ένα τμήμα από τις εγκαταστάσεις McCormick και αποτελούνταν από περίπου 500 απεργούς.
Οι εργαζόμενοι άκουσαν μια ομιλία από τον αναρχικό August Spies, από τον οποίο ζητήθηκε να απευθυνθεί στη συγκέντρωση από την Κεντρική Ένωση Εργατών. Ενώ ο Spies μιλούσε, καλώντας τους εργάτες να σταθούν μαζί και να μην παραδοθούν στους εργοδότες, οι απεργοσπάστες άρχισαν να απομακρύνονται από τις εγκαταστάσεις McCormick.
Οι απεργοί, βοηθούμενοι από τους «lumber shovers» βγήκαν στο δρόμο και ανάγκασαν τους απεργοσπάστες να γυρίσουν πίσω στο εργοστάσιο. Ξαφνικά μια δύναμη 200 αστυνομικών έφτασε και, χωρίς καμιά προειδοποίηση, επιτέθηκε στο πλήθος με γκλοπς και περίστροφα. Σκότωσαν τουλάχιστον έναν απεργό, τραυμάτισαν σοβαρά άλλους πέντε ή έξι και τραυμάτισαν έναν απροσδιόριστο αριθμό.
Σοκαρισμένος από τις βίαιες επιθέσεις στις οποίες ήταν αυτόπτης μάρτυρας, ο Spies πήγε στα γραφεία της Arbeiter – Zeitung (μια καθημερινή αναρχική εφημερίδα για τους Γερμανούς μετανάστες εργάτες) και συνέταξε ένα κείμενο καλώντας τους εργαζομένους του Σικάγου να παρευρεθούν σε μια συνάντηση διαμαρτυρίας την επόμενη νύχτα.
Η συνάντηση διαμαρτυρίας πραγματοποιήθηκε στο Haymarket Square και συντονίστηκε από τον Spies και δύο άλλους δραστήριους αναρχικούς στο συνδικαλιστικό κίνημα, τον Albert Parsons και τον Samuel Fielden.
Η επίθεση της αστυνομίας
Κατά τη διάρκεια των ομιλιών το πλήθος ήταν ειρηνικό. Ο δήμαρχος Carter Harrison, που ήταν παρών από την αρχή της συγκέντρωσης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τίποτα δεν έμοιαζε να είναι πιθανό να συμβεί, που να απαιτήσει την παρέμβαση της αστυνομίας». Ενημέρωσε τον καπετάνιο της αστυνομίας John Bonfield για αυτό και πρότεινε να σταλεί στο σπίτι της η μεγάλη δύναμη εφέδρων της αστυνομίας που περίμεναν στο αστυνομικό τμήμα.Ήταν κοντά στις δέκα το βράδυ όταν ο Fielden έκλεινε τη συνάντηση. Έβρεχε δυνατά και περίπου 200 άνθρωποι είχαν παραμείνει στη πλατεία. Ξαφνικά μια αστυνομική δύναμη 180 ατόμων, διευθυνόμενη από τον Bonfield, εισέβαλε και διέταξε τους ανθρώπους να διασκορπιστούν αμέσως. Ο Fielden διαμαρτυρήθηκε λέγοντας «είμαστε ειρηνικοί».
Βόμβα
Εκείνη τη στιγμή μια βόμβα ρίχτηκε στις τάξεις της αστυνομίας. Σκότωσε έναν, τραυμάτισε θανάσιμα έξι ακόμη και τραυμάτισε περίπου εβδομήντα άλλους. Η αστυνομία άνοιξε πυρ στους παρεβρισκόμενους. Πόσοι ακριβώς πληγώθηκαν ή σκοτώθηκαν από τις σφαίρες της αστυνομίας δεν εξακριβώθηκε ποτέ.Η κυριαρχία του τρόμου πέρασε πέρα από το Σικάγο. Ο τύπος και οι ιεροκήρυκες καλούσαν για εκδίκηση, επιμένοντας ότι η βόμβα ήταν «δουλειά» των σοσιαλιστών και των αναρχικών. Οι αίθουσες συνεδριάσεων, τα γραφεία των ενώσεων, οι έντυπες εργασίες και ιδιωτικά σπίτια δέχτηκαν επίθεση. Όλοι οι γνωστοί σοσιαλιστές και αναρχικοί συνελήφθησαν. Ακόμη και πολλοί ανίδεοι για το νόημα του σοσιαλισμού και του αναρχισμού συλλήφθηκαν και βασανίστηκαν. «Κάντε τις επιδρομές πρώτα και κοιτάξτε το νόμο μετά» ήταν η δημόσια δήλωση του Julius Grinnell, κρατικού πληρεξούσιου.
Δίκη
Τελικά οκτώ άτομα δικάστηκαν ως «συμμέτοχοι σε φόνο». Ήταν ο Spies, ο Fielden, ο Parsons, και πέντε άλλοι αναρχικοί που είχαν επιρροή στο εργατικό κίνημα, ο Adolph Fischer, ο George Engel, ο Michael Schwab, ο Louis Lingg και ο Oscar Neebe.Η δίκη άρχισε στις 21 Ιουνίου 1886 στο ποινικό δικαστήριο της περιοχής Cooke. Οι υποψήφιοι για το σώμα των ενόρκων δεν επιλέχτηκαν με το συνηθισμένο τρόπο της κλήρωσης ονομάτων από ένα κιβώτιο. Σε αυτήν την περίπτωση ένας ειδικός δικαστικός κλητήρας, που ορίστηκε από τον κρατικό πληρεξούσιο Grinnell, διορίστηκε από το δικαστήριο να επιλέξει τους υποψηφίους. Στην υπεράσπιση δεν επιτράπηκε να παρουσιάσει στοιχεία ότι ο ειδικός δικαστικός κλητήρας είχε δημόσια υποστηρίξει ότι «Διευθύνω αυτή την περίπτωση και ξέρω τι πρόκειται να κάνω. Αυτοί οι συνεργάτες πρόκειται να κρεμαστούν τόσο σίγουρα όσο ο θάνατος».
Εξαρτημένο σώμα ενόρκων
Η τελική σύνθεση του σώματος των ενόρκων ήταν αστεία: αποτελούνταν από επιχειρηματίες, τους υπαλλήλους τους και έναν συγγενή ενός από τους νεκρούς αστυνομικούς. Καμία απόδειξη δεν προσφέρθηκε από το κράτος ότι οποιοδήποτε από τα οκτώ άτομα που βρίσκονταν ενώπιον του δικαστηρίου είχε ρίξει τη βόμβα, ήταν συνδεμένο με τη ρίψη της, ή είχε ποτέ εγκρίνει τέτοιες ενέργειες. Στην πραγματικότητα, μόνο τρεις από τους οκτώ ήταν στο Haymarket Square εκείνο το βράδυ.Κανένα στοιχείο δεν προσφέρθηκε ότι οποιοσδήποτε από τους ομιλητές είχαν υποκινήσει τη βία, μάλιστα στη κατάθεσή του στη ο δήμαρχος Harrison περιέγραψε τις ομιλίες σαν «μαλακές (tame)». Καμία απόδειξη δεν προσφέρθηκε πως οποιαδήποτε βίαιη ενέργεια ήταν προγραμματισμένη. Στην πραγματικότητα, ο Parsons είχε φέρει τα δύο μικρά παιδιά του στη συγκέντρωση.
Καταδικάζονται
Το ότι οι οκτώ δικάζονταν για τις αναρχικές πεποιθήσεις τους και τις συνδικαλιστικές δραστηριότητες τους ήταν σαφές απ” την αρχή. Η δίκη έκλεισε όπως είχε ανοίξει, όπως βεβαιώνεται από τα λόγια της κατακλείδας ομιλίας του κρατικού πληρεξούσιου Grinnell στους ένορκους. «Ο νόμος δικάζεται. Η αναρχία δικάζεται. Αυτά τα άτομα έχουν επιλεχτεί, έχουν διαλεχτεί από το Ορκωτό Δικαστήριο, και κατηγορούνται επειδή ήταν ηγέτες. Δεν υπάρχουν άλλοι ένοχοι παρά οι χιλιάδες που τα ακολουθούν. Κύριοι του σώματος ενόρκων: καταδικάστε αυτά τα άτομα, κάντε τα παράδειγμα για αυτούς, κρεμάστε τους και σώζεται τους θεσμούς μας, τη κοινωνία μας.»Στις 19 Αυγούστου εφτά από τους κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε θάνατο, και ο Neebe σε 15 χρόνια φυλακή. Μετά από μια μαζική διεθνή εκστρατεία για την απελευθέρωσή τους, το κράτος «συμβιβάστηκε» και μετέτρεψε τις ποινές των Schwab και Fielden σε ισόβια φυλάκιση. Ο Lingg εξαπάτησε το δήμιο αυτοκτονώντας στο κελί του την ημέρα πριν από τις εκτελέσεις. Στις 11 Νοεμβρίου 1887 οι Parsons, Engel, Spies και Fischer κρεμάστηκαν.
Από τους οκτώ που δικάστηκαν και καταδικάστηκαν, οι τρεις δεν είχαν πατήσει καν το πόδι τους στη πλατεία εκείνη τη μέρα. Ήταν όμως και οι τρεις σεσημασμένοι αναρχικοί και, κάποτε, περιπτώσεις προκλητικές για τα ήθη της εποχής.
Μια τέτοια περίπτωση αποτελούσε ο Αλβέρτος Πάρσονς, γραμματέας του παραρτήματος Σικάγο του Κινήματος για το Οκτάωρο από το 1878, ιδρυτικό στέλεχος του Διεθνούς Συνδέσμου. Εργαζομένων και σύζυγος της διάσημης κομμουνίστριας ακτιβίστριας Λούσυ Πάρσονς.
Το γεγονός ότι η Λούσυ καταγόταν από μεξικάνους, ινδιάνους και αφροαμερικάνους κι εκείνος ήταν λευκός, τους είχε μετατρέψει και τους δύο σε στόχο της Κου Κλουξ Κλαν. Ο Φίσερ δεν ήταν καν παρών στην πλατεία Χέιμάρκετ την ημέρα των γεγονότων – πιθανότατα μπήκε στο στόχαστρο των αρχών λόγω των ιδεών του και της παρουσίας του στην κεφαλή της πορείας της 1ης Μαρτίου όπως και λόγω του προκλητικού για τα ήθη γάμου του.
Ο έτερος που δεν ήταν παρών στην πλατεία Χέιμάρκετ ήταν ο Ένγελ, που είχε μαζέψει μια παρέα φίλους και έπαιζε χαρτιά στο σπίτι του την ώρα του συλλαλητηρίου. Παρ όλα αυτά, χαρακτήρισε την εκτέλεσή του ως «την πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής του» διότι του επέτρεψε να μοιραστεί τη μοίρα των συντρόφων του.
Τέλος και ο Όσκαρ Νημπ, που έλαβε και τη μικρότερη ποινή όλων πρωτόδικα, δεν βρισκόταν στην πλατεία και δεν είχε καμμία σχέση με τη βομβιστική επίθεση.
Οι μάρτυρες του Σικάγου: οι Parsons, Engel, Spies και Fischer κρεμάστηκαν,
ο Lingg (στο κέντρο) αυτοκτόνησε στη φυλακή
ο Lingg (στο κέντρο) αυτοκτόνησε στη φυλακή
Παίρνουν χάρη
600.000 εργάτες βγήκαν στο δρόμο για την κηδεία τους. Η εκστρατεία για την απελευθέρωση των Neebe, Schwab και Fielden συνεχίστηκε.Στις 26 Ιουνίου 1893 ο κυβερνήτης Altgeld τους απελευθέρωσε. Ξεκαθάρισε ότι δεν έδωσε τη χάρη επειδή πίστευε ότι τα άτομα είχαν υποφέρει αρκετά, αλλά επειδή ήταν αθώα για το έγκλημα για το οποίο είχαν δικαστεί. Αυτοί και οι κρεμασμένοι ήταν τα θύματα της «υστερίας, ενός τσούρμου ενόρκων και ενός προκατειλημμένου δικαστή».
Οι αρχές θεωρούσαν κατά την διάρκεια της δίκης ότι μια τέτοια δίωξη θα έσπαζε τη ραχοκοκαλιά του κινήματος για το 8ωρο. Πράγματι, αργότερα ήρθαν στο φως στοιχεία ότι η βόμβα ίσως είχε ριχτεί από έναν πράκτορα της αστυνομίας που εργάζονταν για τον καπετάνιο Bonfield, σαν μέρος μιας συνωμοσίας στην οποία ήταν μπλεγμένοι ορισμένοι ατσάλινοι προϊστάμενοι για να δυσφημήσει το εργατικό κίνημα.
Όταν ο Spies απευθύνθηκε στο δικαστήριο μετά τη καταδίκη του σε θάνατο, ήταν βέβαιος ότι αυτή η συνωμοσία δεν θα πετύχαινε. «Εάν νομίζεται ότι με το να μας κρεμάσετε μπορείτε να πατάξετε το εργατικό κίνημα… το κίνημα από το οποίο τα καταπιεσμένα εκατομμύρια, τα εκατομμύρια που μοχθούν στη δυστυχία και τη στέρηση, περιμένουν τη σωτηρία – εάν αυτή είναι η άποψή σας, τότε κρεμάστε μας! Εδώ θα τσαλαπατήσετε έναν σπινθήρα, αλλά εκεί και εκεί, πίσω σας – και μπροστά σας, και παντού, οι φλόγες καίνε. Είναι μια κρυφή πυρκαγιά. Δεν μπορείτε να τη σβήσετε.»
Η καθιέρωση της 1ης του Μάη σαν διεθνής ημέρα του εργάτη
Από το αιματοκύλισμα των εργατών του Σικάγου την 1η Μάη του 1886 ξεκινούν λοιπόν οι ρίζες της Εργατικής Πρωτομαγιάς.Η απόφαση για την καθιέρωση της 1ης του Μάη σαν διεθνής ημέρα του εργάτη πάρθηκε μερικά χρόνια αργότερα,στο ιδρυτικό συνέδριο της 2ης Διεθνούς, που έγινε στο Παρίσι, στις 14 Ιουλίου 1989, με την ευκαιρία της 100ης επετείου της Γαλλικής επανάστασης.
Στο συνέδριο αυτό συμμετείχαν σοσιαλιστές ηγέτες από 19 χώρες, μεταξύ των οποίων και οι Έγκελς και Πλεχάνωφ.
Την πρόταση την έκανε ο Γάλλος μαρξιστής Ρεϊμόντ Λαβίν και έλεγε :
“Να οργανώνεται μεγάλη διεθνής διαδήλωση σε μια ορισμένη μέρα, έτσι ώστε σε όλες τις χώρες, την ίδια μέρα, οι εργάτες να απαιτούν από τις κυβερνήσεις την 8ωρη μέρα δουλειάς και την εφαρμογή των άλλων αποφάσεων του συνεδρίου του Παρισιού”.
Και επειδή η Αμερικάνικη ομοσπονδία εργασίας, με νωπά ακόμη τα γεγονότα της Πρωτομαγιάς του 1886, είχε ήδη αποφασίσει μια τέτοια εκδήλωση για την 1η Μάη του 1890, η μέρα αυτή καθιερώθηκε σαν διεθνής μέρα διαδήλωσης της εργατικής τάξης.
Η πρόταση κατέληγε έτσι :
“Οι εργαζόμενοι κάθε χώρας θα πρέπει να οργανώνουν την εκδήλωση σύμφωνα με τις ιδιαίτερες συνθήκες της πατρίδας τους”.
Αυτή είναι η ιστορική απόφαση που από το 1890 άρχισε σιγά – σιγά να εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες.
Το μνημείο στους μάρτυρες του Σικάγου έχει το παρακάτω κείμενο σαν επιγραφή στη βάση του. Είναι τα λόγια του Spies πριν αφήσει την τελευταία του πνοή στην αγχώνη:
«Θα έρθει η μέρα που η σιωπή μας θα είναι πιο δυνατή από τις φωνές
που καταπνίγετε σήμερα»
Πηγές:
- VRAHOKIPOS.NET
- Λαμπρινή Θωμά (κείμενο στο www.skai.gr)
- Δ. Ψυκάκος (Κόκκινο, τεύχος 47-8)
- Εργατικός Σύλλογος Ελλήνων του Κεμπέκ
- http://www.hitandrun.gr/1-mai-1886-sikago-rizes-tis-ergatikis-protomagias/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου