Ελευθεριακή Ηθική

Για μια Ελευθεριακη Ηθικη

.

.

.

[Κειμενο που διενειμε η Ομαδα Αναρχοκομμουνιστων- Κοινοτιστων Ν.Σμυρνης τον Ιουνιο του 1991]

.

.

.

Στην ιεραρχικη κοινωνια μας οι διαπροσωπικες σχεσεις καθοριζονται παραδοσιακα με ορους κυριαρχιας- υποταγης. Καθε ανθρωπος δεν νοειται ως ενα προσωπο αναμεσα σε αλλα ισοτιμα προσωπα, αλλα ως ατομο που ο σκοπος της υπαρξης του ειναι να κυριαρχησει πανω σε αλλα ατομα ή να υποταχτει στη θεληση αλλων, μεσα σ’ενα ανελεητο πολεμο του καθενος εναντιον ολων. Το Διαφορετικο, ειτε προκειται για ανθρωπο, ειτε για σχεση, ή για πραγμα, γινεται αντιληπτο ως ανταγωνιστικο, και σαν τετοιο επιβαλλεται να τοποθετηθει σε μια ιεραρχικη κλιμακα. Ο καταναγκασμος, η χειραγωγηση, η βια, ειναι θεμελιωδεις πρακτικες της κοινωνιας που βρισκεται σε μονιμη εμπολεμη κατασταση με τον εαυτο της και με τη φυση, και οι ουσιαστικα ανθρωπινες σχεσεις ειναι μαλλον περιθωριακο φαινομενο.

Τα θετικα και τα αρνητικα χαρακτηριστικα της ανθρωπινης ψυχοσυνθεσης, η κοινωνικη υπευθυνοτητα και οι αντικοινωνικες τασεις, δεν καθοριζονται βιολογικα. Ειναι δημιουργηματα τοσο του ιδιαιτερου τροπου κοινωνικοποιησης στην οποία υποβαλλεται το ατομο, οσο και των συνειδητων επιλογων του ιδιου του ατομου. Ο αυταρχικος χαρακτηρας του ανθρωπου, οι σαδιστικες- κυριαρχικες και οι μαζοχιστικες- δουλοπρεπεις τασεις του, ειναι σε μεγαλο βαθμο δημιουργημα και διαιωνιζομενο αποτελεσμα του φαυλου κυκλου της αυταρχικης κοινωνικοποιησης, της θεμελιωμενης πανω στο φοβο. [Θεμελιωμενης κυριως πανω στο μυθο και την απατη θα ελεγα.] Για μας, η πραγματωση της ανθρωπιας απο το ατομο και ο εξανθρωπισμος των κοινωνικων σχεσεων, αυτες οι δυο οψεις της επαναστατικης διαδικασιας, γινονται δυνατες στο μετρο που ο καθενας μας ενστερνιζεται και βιωνει μια ουσιαστικα ελευθεριακη ηθικη.

Η λεξη ‘ηθικη’ σημαινει παραδοσιακα ενα κωδικα αξιων, προτυπων και κανονων συμπεριφορας, κωδικα που επιβαλλεται στους ανθρωπους απο κοσμικες ή υπερκοσμιες αυθεντιες (‘φωτισμενους ηγετες’, ‘προγονους’, ‘θεους’, ‘πνευματα’, κτλ.) Αυτο που προτεινουμε δεν εχει καμια σχεση με την κατεστημενη- συμβατικη εννοια της ‘ηθικης’.

Η ελευθεριακη ηθικη ειναι ενα συνολο αξιων και αυτοδεσμευσεων εθελοντικα αποδεκτων. (Ελευθεριακη ηθικη επιβεβλημενη με βια, καταναγκασμο ή χειραγωγηση, ειναι μακαβρια φαρσα.) Πηγη της ειναι οι αυτονομοι και ισοτιμοι ανθρωποι που την διατυπωνουν υπευθυνα και συνειδητα. (Οχι καποια αυθεντια, οχι καποιοι ‘νομοι της ιστοριας’, οχι καποιο κεντρο αποφασεων στεγανοποιημενο και ανεξελεγκτο απο την κοινωνια). Κορυφαιες αξιες της, που αποτελουν αυτοσκοπους, ειναι η ευτυχια του ατομου και της κοινωνιας, η εναρμονιση τους, και η υποθαλψη του κοσμου των εμβιων. Αυτες οι αξιες, και οι αυτοδεσμευσεις που συνεπαγονται, αποτελουν ενα οργανικο συνολο. Η οργανικη συνδεση και η αλληλεπιδραση τους συνιστουν την ελευθεριακη ουσια τους. Αν διαχωριστουν και κατακερματιστουν, παυουν να υφιστανται ως ελευθεριακη ηθικη, μετατρεπονται σε ιδεολογια, ψευδη συνειδηση.

1. Οι ανθρωποι ειναι μεταξυ τους ισοι απο καθε αποψη. Οι αναγκες και οι επιθυμιες ολων ειναι ισης σημασιας, συνεπως ολοι εχουν εξισου το δικαιωμα στην ικανοποιηση τους. Απορριπτονται κατηγορηματικα η ιεραρχια, θεσμοποιημενη ή ατυπη, η ανισοτητα, τα προνομια καθε ειδους, οι διακρισεις σε βαρος ατομων ή ομαδων.

2. Η ζωη, η αυθορμητη αναπτυξη των εμβιων και η βιοποικιλοτητα αποτελουν αυτοσκοπους. Η χυδαια αντιληψη της φυσης ως αθροισματος αψυχων πραγματων, πρωτων υλων προορισμενων για εκμεταλλευση και χειραγωγηση, ειναι καταδικαστεα. Η ιεραρχικη- ανταγωνιστικη νοοτροπια που γεννα τετοιες κυριαρχικες και εκμεταλλευτικες αντιληψεις και σχεσεις, ειναι εξισου καταδικαστεα.

3. Κυριαρχη αντιληψη αυτης της κοινωνιας ειναι οτι ο σκοπος αγιαζει τα μεσα. Για μας, τα μεσα και οι σκοποι αλληλοκαθοριζονται: ο σκοπος δεν αγιαζει τα μεσα, αλλα τα μεσα προεικονιζουν τους σκοπους στο βαθμο που τους εμπεριεχουν.

4. Η βια, η χειραγωγηση, ο καταναγκασμος, ειναι καταδικαστεα. Ορισμενοι ανθρωποι που δηλωνουν επαναστατες ή αναρχικοι, αναγουν τη συγκρουση σε αυτοσκοπο. Ετσι, ειτε αυτοεπιβεβαιωνονται, ειτε εκλογικευουν την τυφλη εκτονωση του μισους τους για την καταπιεση που εχουν υποστει. Εθελοτυφλουν μπροστα στο γεγονος οτι ακομα κι αν ανατρεψουμε σημερα το κρατος, αυριο κιολας ο αυταρχικος χαρακτηρας των ανθρωπων θα δημιουργησει νεους καταπιεστικους θεσμους. Το ζητουμενο ειναι να εξαλειψουμε τον αυταρχικο χαρακτηρα μας και το φαυλο κυκλο βιας και καταπιεσης που γενναει.

Δεν ειμαστε απαραιτητα ουτε ‘ειρηνιστες’, ουτε ‘μη βιαιοι’, ουτε βεβαιως, ‘βιαιοι’. Διατηρουμε το δικαιωμα κι εχουμε την κριτικη ικανοτητα να επιλεξουμε τα μεσα αμυνας μας αναλογα με τις εκαστοτε κοινωνικες συνθηκες.

5. Η διαφορα, η ιδιαιτεροτητα του ατομου, ειναι δικαιωμα. Επιθυμουμε την εναρμονιση των ιδιαιτεροτητων.

6. Στην καπιταλιστικη κοινωνια, το κινητρο της ανταλλαγης ειναι το κερδος: ‘να δωσω λιγα για να παρω πολλα’. Θελουμε την εξαλειψη αυτης της σχεσης, επιδιωκουμε την καθιερωση της χαριστικοτητας, της οποιας κινητρο ειναι η χαρα της ικανοποιησης μιας αναγκης ή επιθυμιας του Αλλου.
[Θα προσεθετα: Θελουμε τη χαριστικοτητα: Να παρουμε στα χερια μας ως ισοι τα μεσα παραγωγης, για να παραγουμε αγαθα για τις αναγκες μας κι οχι εμπορευματα για το κερδος. Να καταργησουμε το χρημα, το κερδος και τα αφεντικα. Να μοιραζομαστε ολοι, επι ισοις οροις και δωρεαν, τα αγαθα που ολοι θα παραγουμε.]

7. Θελουμε κι επιδιωκουμε οτιδηποτε προαγει την αυτονομια ολων των ανθρωπων, την αλληλεγγυη, τη συντροφικοτητα, την ειλικρινεια και διαφανεια στις σχεσεις, την αλληλοβοηθεια, τη συνεργασια και τη χαριστικοτητα, την ανεκτικοτητα, την αυθορμητη εκφραση του αισθησιασμου και του ερωτα, το σεβασμο της φυσης.

Θελουμε να προωθησουμε τη συνειδητοποιηση απο μερους των ανθρωπων του γεγονοτος οτι οι ιδιοι προσωπικα ειναι οι αρμοδιοι, οι υπευθυνοι και οι καταλληλοι για τη διευθυνση των κοινωνικων υποθεσεων, με την ενεργοποιηση διαδικασιων αμεσης δημοκρατιας. Ολοι μας, με ενεργο συμμετοχη και επι ισοις οροις, εχουμε το δικαιωμα και το καθηκον να δημιουργουμε τους κανονες και τους θεσμους της κοινωνιας• οχι οι κλικες των επαγγελματιων πολιτικων, των καπιταλιστων, των γραφειοκρατων και των ‘ειδικων’.

8. Αποστρεφομαστε και πολεμαμε αδιαλλακτα την κυριαρχια, την εκμεταλλευση, την ιεραρχια, τη στερητικη ιδιοποιηση, την εμπορευματοποιηση των ανθρωπων και των αγαθων, την αρπακτικοτητα, τη λεηλασια και μολυνση της φυσης, την υποβολη ζωντανων πλασματων στην οδυνη.

Απορριπτουμε τη μεταφυσικη, τη μυθοποιηση, τις αυθεντιες καθε ειδους, τη θυσια για χαρη μυθων και απολυτων- αφαιρεσεων οπως ‘θεος’, ‘πατριδα’,  ‘εθνος’ , ‘φυλη’, ‘κρατος’, ‘κομμα’, ‘αναπτυξη’, ‘νομοι της ιστοριας’, κτλ.

Οι παραπανω αυτοδεσμευσεις εχουν νοημα στο βαθμο που διαμορφωνουν τη συμπεριφορα μας. Σε αντιθετη περιπτωση μετατρεπονται είτε σε ιδεολογημα, ενα προσωπειο με το οποιο κρυβει καποιος τον πραγματικο του εαυτο, ειτε σε ψευδη συνειδηση, λανθασμενη αντιληψη της σχεσης του με τον κοσμο.